Een cirkel in perspectief wordt een ellips. Als je bijvoorbeeld een kopje koffie precies recht van boven bekijkt, dan zie je een cirkel. Maar als je het kopje meer van voren ziet, zie je dat de cirkel een ellips wordt. Hoe dichter de ellips bij de ooghoogte in de buurt komt, hoe meer 'gesloten' de ellips wordt. Als je de ellips precies op ooghoogte hebt, zie je zelfs gewoon een rechte lijn.
Een ellips heeft een aantal belangrijke kenmerken:
- De ellips is horizontaal en verticaal symmetrisch en is dus te verdelen in vier gelijke delen.
- Een ellips heeft een korte en een lange as. Deze assen staan altijd haaks op elkaar.
- Een ellips past altijd in een rechthoek. De korte en de lange as raken de zijden van de rechthoek precies in het midden.
- De kromming is overal vloeiend.
Hieronder zie je een ellips met constructielijnen geprojecteerd op het koffiekopje. We kijken een beetje schuin bovenop het kopje, waardoor de ellips redelijk 'open' is. De onderkant van het kopje is een kleinere ellips. Deze ellips staat zelfs nog verder open dan de bovenste, omdat deze ellips nog verder onze ooghoogte ligt. Ook zijn de assen van de ellipsen aangegeven, de rode horizontale lijn is de lange as, de groene verticale lijn is de korte as.
LET OP: Het midden van een ellips (daar waar de assen elkaar kruisen) komt niet overeen met het exacte midden van de cirkel in perspectief. In de onderstaande afbeelding zie je een cirkel recht van voren én een cirkel in perspectief.
Het midden van een vlak (zowel in als uit perspectief) kan altijd worden gevonden door diagonalen in dat vlak te trekken tussen de hoeken (de oranje lijnen). Op de plek waar de diagonalen elkaar kruisen bevindt zich het absolute midden van het vlak.
In het vlak dat in perspectief staat, zie je dat het exacte midden wat verder naar achteren ligt dan de middenlijn van de ellips.
Dit is makkelijk te verklaren, want in het vlak naar rechts vindt verkorting plaats door de dieptewerking. De verticale oranje lijn die het midden van het vlak aangeeft, laat zien dat in perspectief het voorste gedeelte aanzienlijk groter is dan het achterste gedeelte. Dat geldt natuurlijk ook voor de cirkel in perspectief, die wij als ellips hebben opgebouwd.
In tweepuntsperspectief kunnen ellipsen in meer of mindere mate gekanteld staan. Op de foto hieronder kun je dat duidelijk zien. Zie hoe de de ellips gekanteld ligt. De korte en de lange as blijven haaks op elkaar staan en de vier delen van de ellips blijven allemaal gelijk.
De korte as speelt in tweepuntsperspectief een hoofdrol. De korte as kan namelijk denkbeeldig worden doorgetrokken naar het verdwijnpunt.
Hieronder zie je dat de korte as denkbeeldig door kan worden getrokken naar het verdwijnpunt waar ook de zijkanten van het kopje heengaan. Dit is logisch, want: de ellips is eigenlijk de bovenkant van een cilinder. De korte as is een centrale as in de cilinder en deze as loopt parallel aan de zijkanten van de cilinder. En parallelle lijnen lopen in perspectief allemaal naar een gezamenlijk verdwijnpunt.
Op de onderstaande foto zie je ook hoe de korte assen haaks blijven staan op de lange assen.
Hieronder zie je dat de korte as naar vluchtpunt links gaat. De voorste ellips staat dichterbij, waardoor de korte as wat schuiner loopt dan de korte as van de achterste ellips. Daardoor is de voorste ellips meer gekanteld dan de achterste ellips.
Bij objecten in eenpuntsperspectief staat de korte as altijd kaarsrecht omhoog (bij staande objecten).
Bij objecten in eenpuntsperspectief ligt de korte as altijd horizontaal (bij liggende objecten):
Om een cirkel in perspectief te tekenen is het handig om een ellips te tekenen met de constructielijnen, zoals de assen.
Je kunt beginnen met het tekenen van de assen om de maximale breedte en hoogte van de ellips aan te geven.
Dan kun je de ellips om het kruis heenbouwen. Ellipsen tekenen is erg moeilijk, schets dus eerst heel licht. Als je zeker van je zaak bent kunt je hem donkerder aanzetten. Zorg ervoor dat de vier delen gelijk zijn en dat er nergens hoekige stukken in je ellips zitten. Je kunt nu ook taps toelopende zijkanten van de cilinder tekenen. De korte as kun je denkbeeldig naar beneden doortrekken, daarmee kun je de onderste ellips gaan construeren.
Hieronder zie je hoe je ook aan de onderkant een ellips kunt opbouwen. De korte as van de bovenste ellips is naar beneden doorgetrokken en wordt automatisch ook de korte as van de onderste ellips. De breedte van de lange as maak je onderin smaller, omdat de randen van de cilinder naar binnen toe lopen. Belangrijk: de onderste ellips zal altijd meer open moeten staan dan de bovenste, omdat hij zich verder onder ooghoogte bevindt. Kortom: de korte as wordt in verhouding wat langer.
Je kunt trouwens natuurlijk ook een rechthoek als constructie om de assen heen zetten. Dat maakt het tekenen van de ellips wat eenvoudiger.
Nu teken je de onderste ellips.
Daarna kun je nog wat details toevoegen.
En daarna kun je alle constructielijnen weggummen en eventueel met licht en donker gaan werken.
Binnenkort zal ik in een nieuw blog laten zien hoe je cirkels in tweepuntsperspectiefsituaties kunt tekenen!
Cursus Perspectief Tekenen op Tekenclub.nl
Voor de ledensite van Tekenclub.nl heb ik een 43 delige perspectiefcursus gemaakt. De cursus begint op absoluut beginnersniveau. Gaandeweg leer je steeds meer technieken en wordt het niveau hoger. De cursus zal regelmatig worden uitgebreid met nieuwe lessen. Aan bod komt o.a.: een-, twee- en driepuntsperspectief, technieken om gelijke en ongelijke afstanden te dupliceren, spiegeltechnieken, cirkels en cilinders in perspectief, hellende vlakken, slagschaduwen in perspectief, planprojectie enzovoorts.
Klik hier om lid te worden van Tekenclub.nl: https://tekenclub.nl/lidmaatschap
